Om schakelproblemen te voorkomen, moet je om de zoveel tijd je cassette vervangen. Door het vele gebruik slijt de ketting namelijk, waardoor deze niet meer precies in de vertanding van de cassette past. Daardoor ontstaan wrijving en slijtage van de cassette.
Hoe vaak vervang je de cassette?
In theorie kun je heel lang met een cassette doen, als je de ketting consequent op tijd – na pakweg duizend kilometer – verwisselt.
Marco legt uit: “In de praktijk komt het er meestal op neer dat je de ketting dubbel zo vaak vervangt als de cassette en voorbladen. Dat is wel afhankelijk van hoe je rijdt, hoeveel kracht er de ketting op komt en hoe je schakelt. Als de ketting erg scheef belast wordt, heb je een grotere zijwaartse slijtage waardoor de ketting langer wordt. Ook de slijtage op de tanden wordt dan groter.”
Hoe weet je of je cassette aan vervanging toe is?
Controleer regelmatig met een kettingmeter in hoeverrre je ketting is uitgesleten en of het tijd wordt voor vervanging. Als je de indicatie hebt dat de ketting langer is geworden, dan weet je ook dat er slijtage op je kettingwielen zit, zowel achter als voor.
Je kunt daarnaast enigszins voelen en zien of er slijtage zit op de kettingwielen. Een nieuw kettingwieltje is helemaal glad. Als de cassette ruwer is, heeft de ketting meer moeite om van het kettingwiel af te komen.
“Dat is dus energieverlies. Je bent de weerstand onnodig aan het verhogen, waardoor het meer kracht kost om vooruit te komen. Als je je fiets op en top in orde wil hebben, moet de ketting gemakkelijk van de kettingwielen af komen.”
En dan nu aan de slag! Zo vervang je de cassette
Voor het vervangen van je cassette heb je een paar gereedschappen nodig: een kettingpons of tang om de ketting eraf te halen, momentsleutel, kettingzweep en een cassette-afnemer. Een bok om de fiets op te zetten, is handig voor onderhoudsklussen maar niet vereist voor deze klus.
Stap 1: Leg de benodigde gereedschappen voor het verwisselen van je cassette klaar.
Van links naar rechts: gereedschappen om je ketting eraf te halen en weer te bevestigen, een momentsleutel, kettingzweep, cassette-afnemer en een kettingmeter.
Stap 2: Haal het achterwiel eruit
Haal het achterwiel uit het frame van je racefiets en verwijder de ketting. Haal de snelspanner uit het wiel. “Zorg dat je de veertjes er straks weer goed terug op zet.”
De sluitring die om de cassette heen zit, wordt nu zichtbaar. Aan de binnenkant zie je een karteling. Alle systemen hanteren dit als opsluitmechanisme, of je nu Shimano, SRAM of Campagnolo hebt.
Stap 3: Pak je cassette-afnemer erbij
Om je cassette te verwijderen, heb je een cassette-afnemer nodig. Marco: “Voor Shimano en de SRAM heb je de Shimano HG nodig. Het gereedschap voor Campagnolo ziet er exact hetzelfde uit maar de vertanding heeft een andere verdeling. Dat past niet en dus heb je een Campagnolo cassette-afnemer nodig.”
Stap 4: gebruik de kettingzweep
Als je nu met de cassette-afnemer de sluitring probeert los te draaien, merk je dat de cassette meedraait.
“Zo krijg je hem nooit los. Je moet de cassette dus tegenhouden. Daar is de kettingzweep voor. Het stukje ketting hiervan kun je op de cassette leggen. Let even op of je kettingzweep geschikt is voor het aantal versnellingen op jouw fiets (9, 10, 11 speed…)”
Stap 5: Draai de cassette los
Draai met de cassette-afnemer de cassette los tegen de klok in. “Zet de kettingzweep en de cassette-afnemer op 14:15 uur en knijp beide handvatten naar elkaar toe. Op die manier krijg je geen belasting op het wiel.”
Stap 6: haal de cassette eraf
Nu kun je de cassette eraf halen. Meestal heb je een aantal losse tandwieltjes en een torentje.
Stap 7: controleer de derailleurwieltjes
Dit is een goed moment om te controleren of de derailleurwieltjes nog in orde zijn. Marco legt uit: “Het bovenste en onderste derailleurwieltje hebben ieder een eigen functie. De bovenste geleidt de ketting, terwijl de onderste de ketting onder spanning houdt.”
Shimano noemt het bovenste wieltje de ‘guide pulley’ en het onderste wieltje de ‘tension pulley’. SRAM en Campagnolo hebben het dan weer over ‘U’ en ‘Upper’ en ‘L’ en ‘Lower’.
Kijk of de wieltjes er nog goed uitzien, of er geen scherpe punten aan zitten en of ze soepel draaien. Haal eventueel wat opgehoopt vuil weg. Rolt een wieltje niet soepel, dan kun het losdraaien en eventueel schoonmaken en invetten.
“Controleer ook of er speling op de wieltjes zit. De tension pulley mag geen speling hebben. De guide pulley heeft wel wat zijwaartse speling, maar dat is nodig om de ketting goed te kunnen geleiden. Hij mag dus wel axiaal bewegen (over de as heen en weer glijden) maar niet kantelen. In dat laatste geval zal je het wieltje moeten vervangen.”
Stap 8: Pak de nieuwe cassette erbij
Pak de cassette die je op je racefiets wilt gaan monteren. Op de kettingwielen staat het aantal versnellingen en tanden per ring aangegeven.
Stap 9: bevestig het kleinste kettingwiel
Het kleinste kettingwieltje komt met de sluitring vast te zitten op de body. “Gebruik altijd de sluitring die bij de cassette zit die je hebt aanschaft. Als de sluitring te klein is, bijvoorbeeld elf tanden terwijl je kettingwiel twaalf tanden heeft, dan heeft hij te weinig klemkracht en kan het kleinste kettingwiel van de body afkomen. Is de diameter van de sluitring te groot, dan drukt hij de ketting van het kettingwiel af.”
Stap 10: schuif de kettingwielen op de body
Schuif de nieuwe kettingwielen weer terug op de body. Dit kan maar op één manier. Je kunt ze eigenlijk niet fout terugplaatsen.
Stap 11: zet de sluitring erop
Als laatste zet je de sluitring erop. Marco noemt twee zaken waar je goed op moet letten:
- Zorg dat de kettingwieltjes genoeg voorbij de body uitsteken – idealiter een millimeter of twee – zodat je de cassette echt goed in kan klemmen met de sluitring.
- Zorg dat de sluitring er recht op staat, anders heb je kans dat je hem scheef in de body draait. In het slechtste geval draai je zo de schroefdraad kapot. Mocht de cassette nu niet goed vastzitten, dan merk je dat gauw genoeg tijdens het fietsen. Want dan maakt de cassette een storend, rammelend geluid.
Stap 12: Draai de cassette vast, gebruik eventueel een momentsleutel
Nu is het tijd om de cassette vast te gaan draaien. Op de sluitring staat hoe strak de cassette moet worden vastgezet (40 newtonmeter).
De cassette moet absoluut stevig worden vastgeklemd. Maar als je hem te vast aandraait, is dat nadelig voor de body. “Wil je zeker weten dat je de cassette niet te vast of te los vastzet, gebruik dan een momentsleutel.”
Stap 13: doe de snelspanner terug
Doe de snelspanner terug in het achterwiel. “Breng eventueel een beetje vet of montagepasta aan. Dit doe je in principe ook tussen de body en cassette.”
De vervanging is gereed, het wiel kan terug in je racefiets. Een nieuwe ketting erop en fietsen maar!
Over Marco van Oord
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met mechaniker Marco van Oord van Bike Pitstop in Nieuwendijk. Als je een steengoede fietsenmaker zoekt voor aanschaf of onderhoud van je fiets zoekt, hij is je man! Marco geeft workshops met geweldige onderhoudstips. Zoals deze: hoe je zonder veel moeite je buitenband erop legt. Of deze: je derailleur afstellen, stap voor stap.
